Suikerhistorie
De rol van suiker door de eeuwen heen
Bronnen beeldmateriaal
Het prille begin
800 v.Chr. - 0
Konfijten, conserveren en inmaken
18e eeuw
Naar Amerika!
15e - 16e eeuw
Suiker als feest:
gastronomische desserts
19de eeuw
Proeftuin Spanje
7e - 14e eeuw
Koekje erbij?
18e eeuw en later
Suiker hoort er vanzelfsprekend bij
Eind 19e eeuw
Suiker als medicijn
8e - 12e eeuw
Suiker van biet!
19e eeuw
Suiker en slavernij
16e - 17e eeuw
Suikerbakkers
Eind 16e eeuw
Dieet en lijn
20e eeuw
De suikertovenaar
17e - 18e eeuw
Van medicijn
naar lekkere luxe
16e eeuw
Suiker in het normale voedingspatroon
20e - 21e eeuw
Dieet en lijn
De weegschaal is een vast onderdeel van de badkamer geworden. Want mensen willen of moeten bijhouden hoe licht of zwaar ze zijn. Dat vinden we belangrijk. Er zullen weinig huishoudens zijn waar niet het een of andere dieetboek - of zelfs een anti-dieetboek - in de kast staat. Hoe is dat zo gekomen?
Kookboeken werden in de voorbije eeuwen vaak door artsen geschreven, zoals Karel Baten (Battus) uit Dordrecht en Steven Blankaart, die zijn De Borgelyke Tafel uit 1683 met tal van gedichtjes doorspekt. Zoet, zuur, zout en bitter, het moet allemaal in balans zijn om gezond te blijven.
LEES MEER
Dieet
In de loop van de 20e eeuw gaat het echter niet meer alleen om ‘gezond’ maar ook om de slanke lijn. De mode vraagt om een wespentaille, of weinig tot geen rondingen, die slechts voor een enkeling van nature zijn weggelegd. De rest van de mensheid volgt dan een dieet, gaat aan de lijn. Terwijl een ‘dieet’ aanvankelijk vooral bedoeld is voor mensen met een allergie of een gezondheidsprobleem. Of met een levensinstelling of overtuiging, zoals het vegetarisme.
Lijn
Waar het volgen van een dieet dus om gezondheid gaat, is de lijn vooral een kwestie van uiterlijk. Suiker, vet, veel, dat komt allemaal in de gevarenzone. De balansdag doet zijn intrede, de Weight Watchers dicteren het menu, maaltijd vervangende drankjes en repen vliegen de lijner om de oren. De ene methode volgt snel de andere op. Terwijl de één nog calorieën telt, is de ander al bezig met Montignac. Het helpt allemaal niet of niet langdurig. Want het gaat er natuurlijk om dat we lekker willen eten. Zoals Martin Lederman schrijft in zijn De Slanke Fijnproever, het eerste boek over de kunst om slank te worden door lekker te eten (1955), natuurlijk wel weer bijgestaan door een arts, dr. J. Doyer. De traditie blijft in stand. Want suiker past best in een gezond voedingspatroon. Het gaat om de hoeveelheid en de frequentie.
‘De suikertand kan een probleem vormen voor mensen die gewend zijn zoetigheid te eten. Het was voor de kleine Sylvia een ernstige hinderpaal bij het vermageren. Ze schrokte een half pond zoetigheid per dag op - 1000 calorieën. Een volkomen verbod van zoetigheden kon haar niet in toom houden. Haar moeder hielp haar van lieverlede minder te eten door haar te leren meer van haar snoep te genieten. Het duurde ruim een half jaar voor zij eraan gewend was slechts drie bonbons per dag te eten en deze om de smaak en met bewust genot te eten.’
Uit: De Slanke Fijnproever van Martin Lederman (1955).
Lange tijd waren ronde vormen een teken van welvaart. Het modebeeld veranderde. De ‘dieetindustrie’ nam een hoge vlucht.
Compositie van rood fruit
400 gram frambozen, 200 gram bosaardbeitjes, 100 gram bramen, 50 gram blauwe bessen, 100 gram rode bessen, 100 gram witte bessen, 1 theelepel poedersuiker, 4 blaadjes citroenmelisse.
Doe de frambozen met 2 eetlepels water in een kleine pan. Dek de pan af met een deksel en verwarm ze heel zachtjes tot ze wat vocht loslaten. Stoof ze in circa vijf minuten heel zachtjes gaar. Wrijf e boven een andere pan door een zeef. Kook de frambozensaus op een matig vuur in tot de dikte van de saus goed is. Laat de saus afkoelen. Was al het andere fruit voorzichtig en laat het op keukenpapier uitlekken.
Schep de frambozensaus in het midden op vier borden en rangschik de aardbeitjes met de bramen, de blauwe bessen den de takjes rode en witte bessen als een bergje midden in de saus. Bestruif de bergjes bovenop met een heel klein beetje poedersuiker en garneer met een blaadje citroenmelisse.
Uit: Paul Fagel’s toprecepten voor de slanke lijn (1997).
RECEPT
Moeder en kind op de weegschaal in de jaren ’50.
Dieet en lijn
20e eeuw